Kan ik daar wat aan doen?

Log in

Je bent nog niet ingelogd. Log in met je Coutinho-account om toegang te krijgen tot je studiemateriaal.

Hoofdstuk 2

Hier vind je links naar het materiaal waarnaar in hoofdstuk 2 wordt verwezen. 

Voor het beeldmateriaal van films en documentaires op de website van Beeld en Geluid op school:

Stap 1: Log in met Surf.
Stap 2: Kies je eigen opleiding in de lijst.
Stap 3: Log in met je schoolaccount.

2.1 Inleiding

  • Voorbeeldfilmpjes van het bystandereffect
    • Documentaire The Human Zoo
      Deel 1
      (BBC, 49.49 minuten)
      Bekijk de eerste minuut en vervolgens vanaf 37.38 minuten.
      Deel 2:
      (49.37 minuten)
    • De Social Club met Filemon Wesselink
      (BNN)
      Een voorbeeld van het bystandereffect in het echt; het is dus geen experiment.
      Bekijk vanaf 12.40 minuten.

2.2 Intenties en goede bedoelingen

  • Artikel en interview Giralt
    • Tegenlicht: Waar is de woede?
      (VPRO)
      Vanaf 13.30 tot 20.50 minuten besteedt deze reportage aandacht aan Enric Duran Giralt. Hij beroofde 39 Spaanse banken digitaal voor een half miljoen euro en gaf dit geld weg aan maatschappelijke instellingen, een daad die hem op twee maanden celstraf kwam te staan, maar die hem ook grote populariteit en de bijnaam 'de moderne Robin Hood' opleverde.
    • De nieuwe altruïst
      (De Groene Amsterdammer)
      Kort portret van Duran Giralt.
    • De Catalaanse Robin Hood
      Een korte uitleg over het alternatieve economische systeem van Duran Giralt.

2.3 Zelfzuchtige dieren

  • Vanuit welke perspectieven onderzoeken de verschillende wetenschappen de werkelijkheid?
    • Alziend oog
      (IKON, 2.33 minuten)
      Bas Haring legt uit wat wetenschap is: een methode om de wereld te begrijpen.
    • Wat is psychologie
      (Macat, 4.58 minuten)
      Deze animatie geeft een beknopte inleiding in de discipline psychologie.
    • Wat is economie
      (Macat, 5.43 minuten)
      Een inleiding in de economie.
    • Wat is sociologie
      (Macat, 5.30 minuten)
      Een inleiding in de sociologie.
    • Wat is politicologie
      (Macat, 5.05 minuten)
      Een inleiding in de politicologie.
    • Wat is antropologie
      (Macat, 5.26 minuten)
      Een inleiding in de antropologie.
  • Hobbes: over de oorlog van allen tegen allen
    (Macat, 3.04 minuten)
    Animatie over Hobbes' natuurtoestand, zoals beschreven in zijn boek Leviathan.

2.3.1 Homo Homini Lupus

  • De fabel van de bijen 
    • Zijn we allemaal egoïstisch?
      (Philosophy Tube, 7.21 minuten)
      Uitleg over de filosofie van Bernard de Mandeville.
    • Consumentisme
      (The School of Life, 10.42 minuten)
      Vanaf 2.38 tot 4 minuten wordt Mandevilles Fabel van de bijen uitgelegd.
    • Wij zijn allen Gekko's geworden
      (NRC)
      In dit artikel worden Mandevilles ideeën toegepast op de huidige samenleving.
    • Het nut van de zonde
      (2.57 minuten)
      Politicus Boris van der Ham leest een stukje van Mandeville voor waarin deze het ideaalbeeld van een zondevrije samenleving verwerpt.
  • 'Greed is good'
    (4.02 minuten)
    Beroemde speech van Gordon Gekko (gespeeld door Michael Douglas) uit de film Wall Street (1987) van regisseur Oliver Stone.

2.3.2 Gedreven door eigenbelang: Charles Darwin en Richard Dawkins

  • Filmpje over Human Genome Project
    (NPO, 24 minuten)
    Documentaire over het menselijkgenoomproject, dat als doel heeft de volledige structuur van het menselijk DNA in kaart te brengen.
  • Filmpjes en documentaires over de evolutietheorie 
    • Graven naar de oorsprong van de mensheid
      (TEDx, 15.36 minuten).
      Lezing over 'wie wij zijn' als mensheid.
    • Korte uitleg evolutietheorie
      (7.48 minuten)
    • Introductie Charles Darwin
      (Macat, 3.17 minuten)
      Deze korte animatie die uitleg geeft over Charles Darwins beroemde werk On the Origin of Species by Means of Natural Selection, waarmee hij zich in zijn tijd niet echt populair maakte bij de kerk en gelovigen.
    • Wie was Darwin?
      (NTR, 1.26 minuten)
      Een heldere en beknopte uitleg van de evolutietheorie van Charles Darwin.
    • Charles Darwin and the Tree of Life
      (BBC, 60 minuten)
      Deze natuurdocumentaire van de bekende bioloog David Attenborough draait om de principes van het leven zoals Darwin deze voor het eerst beschreef.
      Prachtige natuurdocumentaire met uitleg over de principes en het leven van Darwin.
    • Freek Vonk over evolutie
      (BNNVARA)
      In dit college bespreekt Freek Vonk de ontwikkeling van het leven op aarde van het allereerste begin tot en met de evolutie van de moderne mens.
  • Reportage van Dawkins en zijn zelfzuchtige genen
    • The Selfish Gene
      (Macat, 3.09 minuten)
      Deze animatie geeft een beknopte uitleg van het boek The Selfish Gene van de Britse bioloog Richard Dawkins.
    • De zin van het leven
      (Discovery Science, 7.46 minuten)
      Richard Dawkins over het antwoord van de wetenschap op de vraag wat de zin van het leven is.
    • Het genie Charles Darwin
      (48.10 minuten)
      In deze langere video volgt Richard Dawkins de voetstappen van Charles Darwin en bespreekt hij het bewijs voor zijn ontdekkingen.

2.3.3 Onbewuste driften: Sigmund Freud

  • Filmpjes over Freuds theorie
    • Freuds psychotherapie
      (The School of Life, 7.19 minuten)
      Deze animatie legt Freuds ideeën over psychoanalyse uit, die de basis vormden voor de moderne psychologie.
    • Freuds droomanalyse
      (Macat, 2.58 minuten)
      Filmpje over Freuds antwoord op de vraag: wat betekenen onze dromen?
    • Documentaire over dromen
      (NPO, 24 minuten)
      Reportage van Noorderlicht over dromen.
  • Filmpjes: hoe werken verdringing en sublimatie precies? 
    • Freud over sublimatie
      (The School of Life, 5.18 minuten)
      Volgens Freud speelt sublimatie een belangrijke rol bij het sturen van onze verlangens.
    • Freud over verdringing (The School of Life, 3.21 minuten)
      Aandacht besteden aan onze vage en diepe gedachten kan ons helpen te begrijpen hoe ons brein werkt.

2.3.4 Wedijver in goedgeefsheid

  • Mooie voorbeelden uit de serie Stof van Bas Haring 
  • Vraag aan de allerrijksten: waarom delen ze hun geld niet? 
    • Reportage: Gulle gevers: The giving pledge
      (VPRO, 50 minuten)
      Tegenlicht vraagt rijken waarom ze hun geld niet weggeven. Bill en Melinda Gates besloten minimaal de helft van hun vermogen weg te geven, een initiatief dat zij 'The Giving Pledge' noemen.
    • Wat willen de rijken nu echt?
      (The School of Life, 4.30 minuten)
      Wat zou er gebeuren als de allerrijksten het krijgen van respect hoger zouden waarderen dan geld? Deze animatie probeert antwoord te geven op deze vraag.
    • Waarom geven we aan goede doelen?
      (15 minuten)
      Een reportage over de vraag: worden gevers aan goede doelen toch vooral gedreven door eigenbelang?

2.3.5 Helpen uit welbegrepen eigenbelang

2.4 Sociale dieren 

2.4.1 Wederzijds dienstbetoon

  • Kunnen dieren altruïstisch zijn?
    (The Guardian)
    Artikel met diverse voorbeelden van altruïstisch gedrag bij dieren, inclusief een indrukwekkend filmpje van een aap die een soortgenoot redt en daarbij zelf gevaar loopt.
  • Voorbeelden van altruïstisch gedrag bij dieren in TED-talk van Frans de Waal 
  • Enkele experimenten: hulpvaardigheid bij kinderen 
    (5.38 minuten)
    Hoe altruïstisch zijn kleine kinderen en chimpanzees?

2.4.2 De mens heeft een natuurlijke afkeer van lijden: Jean-Jacques Rousseau

  • Filmpjes: uitleg van filosofie van Rousseau
    • Consumentisme
      (The School of Life, 10.42 minuten)
      Animatie over de geschiedenis van het consumentisme. Vanaf 2.38 minuten komt Mandeville aan bod en vanaf 4.16 minuten wordt de filosofie van Rousseau uitgelicht.
    • Van nature goed
      (Studium Generale UU, 4.07 minuten)
      Wat kan de visie van Rousseau over gelijkheid betekenen in de huidige maatschappij? Verschillende wetenschappers van de Universiteit Utrecht gaan in op deze vraag.
      Uitleg van visie over gelijkheid van Rousseau.
    • Sociaal contract
      (Macat, 3.36 minuten)
      Een uitleg over de rol van het sociaal contract in de samenleving volgens Rousseau.

2.4.3 De mens is een maatschappelijk wezen

  • Filmpjes: uitleg van de belangrijkste principes uit de filosofie van Marx 
    • Durf te denken
      (HUMAN, 3 minuten)
    • Kapitalisme
      (The School of Life, 11.45 minuten)
      Een geschiedenisles over de ideeën achter het kapitalisme.

2.4.4 De socialebreinhypothese

  • Voorbeelden van wolfskinderen
    (7.36 minuten)
    Tien voorbeelden van kinderen die geïsoleerd van menselijk contact opgroeiden.
  • Toelichting Dunbar's number
    (4.16 minuten)
    Hoeveel vrienden kun je daadwerkelijk hebben? Het getal van Dunbar geeft hier antwoord op.
  • Filmpjes over belang van vriendschap
    (The School of Life, 6.13 minuten)
    We staan lang niet altijd stil bij het daadwerkelijke nut van het opbouwen van vriendschappelijke relaties. Deze animatie geeft uitleg.

2.4.5 Vraagverlegenheid en handelingsverlegenheid

  • Noaberschap in Twente: mensen regelen het onderling 
    • Start Noaberschap
      (3.46 minuten)
      In januari 2013 komen negentien belangenorganisaties bij elkaar in Zwolle voor de start van het burgerbetrokkenheidsproject Noaberschap.
    • Participatiesamenleving
      (RTV Oost, 2.37 minuten)
      Sociologe Femmianne Bredewold bespreekt de moeilijkheden die verstandelijk beperkten tegenkomen bij het vragen naar hulp en bij het krijgen hiervan.

2.5 Waar staan we nu? 

2.6 Voorbij egoïsme en altruïsme 

2.6.1 De zelfzorg van de Grieken

 

Om een deel van bovenstaand materiaal te kunnen openen heb je de gratis Adobe Reader nodig, die je hier kunt downloaden.