Psychologisch - Ontwikkeling

Hoofdstuk 4

1 Hoe ontstaat verbinding?

Er zijn verschillende filmpjes te vinden over het experiment van inprenting bij ganzen. In dit eerste fimpje kun je foto’s zien met begeleidende teksten.

In dit tweede filmpje zie je oud beeldmateriaal van Lorenz en zijn ganzen.

En in dit derde filmpje zie je recent beeldmateriaal van een herhaling van het experiment. De onderzoeker wil uiteindelijk bereiken dat ‘zijn’ ganzen samen gaan vliegen met een lichtgewicht vliegtuigje. Helaas is dat hier niet te zien.

In opdracht 4 wordt de vraag gesteld of ook andere diersoorten (naast de mens) makkelijk ‘niet-verwante kinderen’ kunnen adopteren. Hier zie je een leuk voorbeeld van ‘soortoverschrijdende’ adoptie bij een moederkat en jonge eendjes.

Hier kun je een filmpje zien van het still-face-experiment. Let op hoe snel de baby van streek raakt en vervolgens probeert zijn moeder ‘bij de les te houden’.

2 Ontwikkeling van gehechtheid

In opdracht 5 van deze paragraaf wordt de vraag gesteld waarom bij kinderen die opgroeien in vluchtelingenkampen veel vaker gedesorganiseerde gehechtheid voorkomt. Maar sommige ouders zijn in staat om ook in extreme omstandigheden een veilige omgeving te creëren voor hun kind. Kijk naar deze video uit 2020, waar je ziet hoe een Syrische vader voor zijn dochtertje een bombardement weet om te vormen tot een zogenaamd leuk spelletje.

In de volgende animatiefilm worden de verschillende vormen van gehechtheid uitgelegd en wordt er verteld hoe deze de ontwikkeling van een persoon beïnvloeden. Zelfs de invloed op iemands gezondheid wordt behandeld.

De verschillende vormen van gehechtheid kunnen al op 1-jarige leeftijd vastgesteld worden in een kunstmatige situatie die bekendstaat als de ‘vreemdesituatietest’. Deze test is bedacht door de psychologe Ainsworth. In de animatiefilm hierboven wordt dit ook kort behandeld. Jonge kinderen worden even alleen gelaten door hun moeder in een ruimte waar soms ook een onbekend persoon naar binnen kwam. Er wordt vooral gelet op de reactie van het kind als de moeder terugkeert. Een kind dat verontrust is, maar zich makkelijk laat troosten, wordt gezien als een kind met een veilige gehechtheid. Hier kun je zo’n situatie zien.

3 Sociale ontwikkeling

Empathie wordt weleens verward met sympathie. Maar dat zijn echt twee verschillende dingen. In dit tekenfilmpje wordt het verschil uitgelegd.

Gebrek aan empathie gaat vaak gepaard met minder goed ontwikkelde sociale vaardigheden, zoals een onvermogen om goed te luisteren. In deze (gedateerde) sketch wordt dit uitgebeeld.

In dit filmpje, of beter, in deze ‘les’, wordt uitgelegd op welke leeftijd bepaalde delen van empathie ontstaan bij kinderen. Let op, het gaat in een heel rap tempo.

In dit filmpje wordt getoond hoe en bij welke leeftijd de Theory of Mind ontstaat. Dit is het vermogen te weten wat iemand anders wel of niet weet.

4 Ontwikkeling van vriendschappen

Hier zie je een filmpje van een onderzoeker van de Universiteit Leiden. Zij legt uit welke hersenprocessen actief zijn bij vriendschappen en welke bij buitensluiting. Wat zij ‘het striatum’ noemt, is hetzelfde als het beloningscentrum dat beschreven wordt in paragraaf 3.4.

Kan er ook vriendschap bestaan tussen leden van verschillende diersoorten, zoals een konijn en een haan, of zoals in dit filmpje, een hond en een kat? Is dit vriendschap wat je ziet?

In deze film kun je zien hoe een bultrug door mensen bevrijd wordt van vissersnetten waarin hij vastzit (en waardoor hij uiteindelijk zou sterven als hij niet was bevrijd). Als hij vrij is, laat hij een paar spectaculaire sprongen en salto’s zien. Is dit op te vatten als dankbaarheid, oftewel, begrijpt deze bultrug wat de mensen gedaan hebben (wat zou betekenen dat hij over empathie beschikt)?

5 Emotionele ontwikkeling

Geen filmpjes.
 

Extra: spiegelneuronen

In de volgende twee filmpjes kun je uitleg vinden over wat spiegelneuronen (mirror neurons) zijn. In de tweede film wordt de relatie met empathie gelegd.