Coronacrisis, armoede en bestaansonzekerheid

Lees de twee artikelen hierna. Maak dan de vragen en bespreek die met elkaar.

Voor het coronavirus is de een misschien net iets gelijker dan de ander

In Amsterdam-Noord staat het Leefkringhuis Gère Paulussen, een opvanghuis voor mensen in problemen, van welke soort dan ook. Ook hier heeft corona toegeslagen. Hoe? ‘Normaal krijgen we wekelijks vier aanvragen voor een noodpakket van onze voedselbank’, zegt directeur Meredith Smith. ‘Nu zijn dat er twintig. Bij sommige mensen is het eten gewoon op.’

De mensen die zich vóór de crisis nog net met hun nagels wisten vast te klampen aan een zelfstandig bestaan, dreigen nu in een vrije val te raken. Smith maakt zich zorgen. ‘Het gaat nooit om voedsel alleen. Moeders die hier altijd in hun eentje kwamen, hebben nu drie kinderen bij zich. Met een beetje pech moeten ze ook nog met de bus komen. Het geeft stress, het kost extra geld. Je ziet de irritatie oplopen.’

Huisbezoeken zijn goeddeels geschrapt. ‘De hulpverlening is niet langer toereikend’, zegt Smith. ‘Mensen met betalingsachterstanden kunnen we bijvoorbeeld niet meer in de gaten houden, waardoor ze steeds verder in de schulden kunnen raken. We kunnen ze door de telefoon wel vragen of ze hun huur hebben betaald, maar controleren of het echt is gebeurd, gaat niet meer. Straks zullen we zien wat de schade is. Die zal vrij groot zijn.’

Voor het coronavirus is iedereen gelijk. Maar toch: misschien is de een net iets gelijker dan de ander. In Amerika vluchten de rijken uit New York naar hun buitenhuizen in de Hamptons en in Rusland bouwen ze hun eigen privéklinieken. Zover zal het in het egalitaire Nederland met zijn uitgebalanceerde verzorgingsstaat niet komen, maar ook hier vertrekken welgestelden naar hun tweede huis in Friesland of Zeeland, terwijl BN’ers vanuit hun ruim bemeten villa’s in het Gooi een gevoelig lied zingen voor de mensen die het moeten doen met een krap bemeten woning op driehoog-achter in de stad.

Het aantal aanvragen bij de gemeente voor een bijstandsuitkering is verdrievoudigd. De gemeente krijgt huilende mensen aan de telefoon, die van de ene op de andere dag hun inkomen hebben zien verdampen. En dan gaat het niet, zoals bij de financiële crisis rond 2010, om mensen met dik betaalde banen op de Zuidas. Wel om de horeca, het toerisme en bijvoorbeeld de groothandel: sectoren die relatief sterker worden geraakt door productie-uitval. En inderdaad: ook sectoren met meer laagbetaalde banen en meer mensen die het moeten doen met flexcontracten.

‘Toch gaat deze crisis niet om geld’, zegt Jacquelien van Stekelenburg, hoogleraar sociale verandering en conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam. ‘Het gaat erom wie het best in staat is mee te buigen met de crisis. Wie beschikt over het beste netwerk om de klap op te vangen? Kwetsbare mensen vinden het moeilijk om uit zichzelf de motivatie te halen om de problemen het hoofd te bieden. Als je dan ook nog niemand hebt om je daarbij te helpen, wordt het helemaal ingewikkeld.’

Dit artikel is geschreven door Marcel Wiegman en voor deze opdrachten wat ingekort. Het is onder dezelfde titel verschenen in Het Parool, 5 april 2020.

Lees ook het artikel ‘We worden hier zo gelukkig van’ op de website van de Groene Amsterdammer.

Vragen

1. Wat zijn de economische en emotionele gevolgen van de coronacrisis die het voorjaar van 2020 in Nederland uitbrak? Tot welke maatschappelijke tegenstellingen kan deze pandemie leiden?
2. De coronacrisis heeft volgens Van Stekelenburg vooral gevolgen voor kwetsbare mensen. Het gaat immers niet alleen om geld en werk, maar het draait ook om de motivatie van kwetsbaren en het versterken van hun netwerken. Welke rol kan de sociaal professional in deze ingewikkelde situatie spelen? Welke ondersteuning kan de sociaal professional concreet bieden?